Paul Torrance, amerykański psycholog oraz wybitny badacz twórczości wskazuje na kilka zasad, którymi można kierować się w stymulowaniu twórczej osobowości dzieci. Dorośli mogą z powodzeniem przełożyć te zasady na grunt domowy. Oto one:
– doceniaj myślenie twórcze,
– bądź wrażliwy na nowe pomysły dzieci i pokazuj, że są ważne,
– unikaj sztywnych zasad i zapobiegaj rutynie,
– miej tolerancyjny stosunek do pomysłów, toleruj twórcze indywidualności,
– stwarzaj sytuacje wymagające twórczego myślenia. Podsuwaj dzieciom problemy, które nie są łatwe do rozwiązania, z którymi będą się nosić,
– ucz zasad heurystyki (umiejętność odkrywania nowych prawd, znajdywania związku między faktami poprzez stawianie hipotez)[1].
Pedagog Jolanta Stypułkowska, autorka wielu pozycji o wychowaniu i rozwoju osobowości twórczych, w jednej ze swoich prac kontynuuje wskazówki Torrence’a i formułuje ważne postulaty w rozbudzaniu twórczych predyspozycji:
- Zachęcaj do wymyślania nowych, niestereotypowych, nietuzinkowych pomysłów, nawet jeśli miałyby być szalone.
- Nadmiernie nie kontroluj (postawa niekierowana), nie krytykuj i nie koryguj wytworów pracy dziecka.
- Unikaj zachowań nadopiekuńczych.
- Pomagaj dziecku odkrywać indywidualne zdolności nawet jeśli wykraczają poza ramy programu szkolnego.
- Rozsądnie podnoś wymagania. Pamiętaj, że za łatwe zadanie może dziecka znudzić, za trudne doprowadzić do lęku.
- Buduj w dziecku poczucie własnej wartości i szacunku do siebie.
- Stwórz otoczenie stymulujące twórczy rozwój, stwórz kącik z książkami, czasopismami, naucz korzystania z biblioteki.
- Organizuj wycieczki, zwiedzaj z dziećmi ciekawe miejsca. Dzięki temu będą zdobywać nowe doświadczenia.
- Popieraj zainteresowania dziecka.
- Prowadź dialog z dzieckiem. Zadawaj pytania, które wymagają myślenia. Poświęcaj mu czas.
- Ucz dziecka dyscypliny i wytrwałości. Dzięki temu otrzyma efekty swojej pracy.
- Zachęcaj do osiągania sukcesów. Ucz właściwej postawy wobec porażek.
- Dbaj o to, by dziecko podtrzymywało więzi społeczne.
Wszystkie zasady proponowane przez Torrence’a i Stypułkowską sprowadzają się do jednego ważnego warunku stymulowania postawy twórczej – do podmiotowego traktowania dziecka. Można je więc nazwać warunkami podmiotowymi twórczości, które wpływają również na inicjowanie, przebieg i rezultaty aktywności twórczej[2].
Zachęcam do korzystania ze wskazówek proponowanych przez pedagogów.
Anna Below – Kopacka
[1] Stypułkowska J. (red.), Rozwijanie dyspozycji twórczych w wychowaniu [w:] Problemy rozwoju i wychowania, Warszawa 2004, s.329.
[2] Więcej o warunkach stymulowania postawy twórczej [w:] Szmidt K. J., Bonar J., Program edukacyjny, Żywioły. Lekcje twórczości w nauczaniu zintegrowanym, WSiP, Warszawa, 1998, s. 19, 20.